Diamenty fascynują ludzi od wieków swoim nieskazitelnym blaskiem i grą światła. Jednak nie wszystkie kamienie świecą tak samo – niektóre w promieniach ultrafioletowych zyskują dodatkowy, tajemniczy blask. To zjawisko nazywane fluorescencją od lat budzi ciekawość zarówno naukowców, jak i miłośników jubilerstwa. Czym dokładnie jest fluorescencja diamentów, co ją powoduje i czy wpływa na ich wartość?
Czym więc jest fluorescencja w diamentach?
Fluorescencja to zdolność diamentu do emitowania światła widzialnego po wystawieniu go na działanie promieniowania ultrafioletowego (UV). Kiedy diament pochłania promieniowanie UV, niektóre jego atomy przechodzą w stan wzbudzony, a następnie wracają do stanu podstawowego, emitując przy tym światło o większej długości fali. Efekt ten jest widoczny jako świecenie kamienia w określonym kolorze.
Zdjęcie dzięki uprzejmości GIA
Fluorescencja jest wynikiem obecności pierwiastków śladowych i defektów w sieci krystalicznej diamentu. Najważniejsze czynniki to:
🔹 Azot (N) – Główny pierwiastek wpływający na fluorescencję w diamentach naturalnych. W różnych konfiguracjach może powodować emisję światła w zakresie niebieskim lub żółtym.
🔹 Bor (B) – W rzadkich przypadkach może nadawać diamentowi fluorescencję o niebieskim odcieniu.
🔹 Defekty strukturalne – Luki w sieci krystalicznej, tzw. centra azotowo-wakancyjne (NV⁰ i NV⁻), mogą odpowiadać za czerwoną fluorescencję, zwłaszcza w diamentach syntetycznych.
Centra azotowo-wakancyjne (NV) to defekty w strukturze krystalicznej diamentu, składające się z atomu azotu (N) oraz sąsiadującej pustej przestrzeni (wakancji, V), w której brakuje atomu węgla. Występują w dwóch naładowanych formach:
NV⁰ (neutralne centrum azotowo-wakancyjne)
NV⁻ (ujemnie naładowane centrum azotowo-wakancyjne)
Te defekty są szczególnie interesujące, ponieważ wpływają na fluorescencję diamentu oraz mają zastosowanie w technologii kwantowej.
Barwa…
Chociaż najczęściej spotykaną fluorescencją jest niebieska, diamenty mogą emitować światło w różnych barwach:
🔹 Niebieska fluorescencja – Występuje w około 25-35% diamentów i jest związana z centrami azotowymi H3 i N3.
Centra H3 i N3 to specyficzne defekty strukturalne w diamentach, które powstają w wyniku obecności atomów azotu i wpływają na ich właściwości optyczne, w tym fluorescencję.
Centrum H3 – Składa się z dwóch atomów azotu (N) oddzielonych wakancją (V), czyli pustym miejscem po atomie węgla. Emituje zieloną fluorescencję i często występuje w diamentach poddanych naturalnemu lub laboratoryjnemu napromieniowaniu.
Centrum N3 – Składa się z trzech atomów azotu (N) wokół jednej wakancji (V). Jest odpowiedzialne za niebieską fluorescencję, która jest najczęściej spotykana w diamentach naturalnych wysokiej jakości.
Oba centra są kluczowe w gemmologii, ponieważ pomagają w identyfikacji diamentów i odróżnianiu ich od syntetycznych odpowiedników
🔹 Żółta i zielona fluorescencja – Może być efektem defektów strukturalnych lub innej konfiguracji azotu w sieci krystalicznej.
🔹 Pomarańczowa i czerwona fluorescencja – Najczęściej obserwowana w diamentach syntetycznych, szczególnie tych wyprodukowanych metodą CVD (Chemical Vapor Deposition), gdzie obecne są centra NV.
Intensywność fluorescencji klasyfikowana jest w skali:
✔ Brak (None)
✔ Słaba (Faint)
✔ Średnia (Medium)
✔ Silna (Strong)
✔ Bardzo silna (Very Strong)
Według badań GIA (Gemological Institute of America), około 10% diamentów wykazuje silną fluorescencję, a w większości przypadków nie wpływa ona na wygląd kamienia.
Czy fluorescencja wpływa na wygląd i wartość diamentu?
Wpływ fluorescencji na estetykę diamentu zależy od kilku czynników:
W przypadku diamentów w barwie D-F (najwyższej jakości) intensywna fluorescencja może powodować lekką mglistość lub mleczną poświatę.
Z kolei w diamentach barwie J-K niebieska fluorescencja często działa korzystnie, sprawiając, że kamień wydaje się jaśniejszy.
Zdarzają się, i to wcale nie rzadko osoby preferujące diamenty które wykazują fluorescencję. Klienci często wybierają takie klejnoty ze względu na ich unikalny wygląd pod światłem UV.
Jeśli chodzi o wartość inwestycyjną, fluorescencja może czasem obniżać cenę diamentu, zwłaszcza jeśli powoduje zamglony efekt. Cennik Rapaport publikuje przykładowo tabelę zmian cen diamentów bezbarwnych, gdzie upust lub zwyżka od ceny bazowej uzależniona jest od stopnia intensywności fluorescencji.
Z drugiej strony, w niektórych przypadkach może podnieść atrakcyjność kamienia. Jako ciekawostkę warto w tym miejscu dodać iż na rynku amerykańskim diamenty z silną fluorescencją cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem Klientów, zgoła odmiennie wygląda to w Europie…
Fluorescencja w diamentach syntetycznych i ulepszanych
Współczesne metody produkcji i obróbki diamentów często generują specyficzną fluorescencję:
💎 Diamenty HPHT (High Pressure High Temperature) – Często wykazują zieloną fluorescencję.
💎 Diamenty CVD (Chemical Vapor Deposition) – Mogą mieć czerwoną lub pomarańczową fluorescencję, wynikającą z centrów NV.
💎 Diamenty poddane obróbce – Niektóre diamenty naturalne poddawane są naświetlaniu lub innym zabiegom, co może powodować nietypowe reakcje fluorescencyjne.
Jak sprawdzić fluorescencję diamentu?
Fluorescencję można zbadać na kilka sposobów. Najprościej i najszybciej używając lampy UV. Takie lampy tosowane są w gemmologii na co dzień i umożliwiają szybkie określenie fluorescencji diamentu oraz jej natężenia. Dla nie wprawionego w ocenie oka czasami stwierdzenie iż mamy do czynienia z słabym stopniem natężenia fluorescencji moze stanowić problem. Ale zakładam iż na co dzień ufacie wiedzy swoich „diamenciarzy” …
Uwaga drogie Panie! Może się zdarzyć iż podczas utrwalania u kosmetyczki lakieru na paznokciach pod lampą UV Wasz diament zaświeci jakimś kolorem. jest to wiec jeden z szybszych sposobów na sprawdzenie czy „diament świeci”?
Spektrometria fotoluminescencyjna z kolei to zaawansowana metoda analizy, dostępna raczej tylko w laboratoriach. Pozwala ona dokładnie określić źródło i naturę defektów odpowiedzialnych za emisję światła.
Warto jednak pamiętać iż kupując diament, wystarczy spojrzeć w jego Raport/Certyfikat gemmologiczny. Renomowane laboratoria, takie jak GIA czy IGI, ale często także i pomniejsi sprzedawcy uwzględniają fluorescencję w swoich raportach.
Fluorescencja to fascynujące zjawisko, które sprawia, że niektóre diamenty zyskują dodatkowy, tajemniczy blask. Chociaż dla większości nabywców nie jest to kluczowy czynnik, warto wiedzieć, jak fluorescencja wpływa na wygląd i wartość diamentu. W świecie gemmologii to jeden z wielu niuansów, które czynią każdy diament wyjątkowym.
A Ty? Wolisz diamenty z subtelną fluorescencją, czy może cenisz klasyczne, pozbawione tego efektu kamienie? Daj znać w komentarzu! 💎✨
Jeśli macie jakiekolwiek pytania – zapraszam Was do skontaktowania się ze mną! Pamiętajcie że moich wpisów nie można traktować jako rekomendacji. To po prostu moja opinia i chęć podzielenia się z Wami moją wiedzą nt. diamentów.
Więcej diamentowych historii znajdziesz TUTAJ
